وبلاگ مسعود براتی

طبیعی است که مردم ایران با توجه به تجربه سال ۹۷ و ۹۸ از ترامپ تصویر نگران کننده‌ای در ذهن داشته باشند.
ترامپ با خروج از برجام و اعمال سیاست فشار حداکثری علیه ایران فشار زیادی بر اقتصاد ایران وارد کرد و در سال ۹۸ نیز به دستور او شهید حاج قاسم سلیمانی در عراق ترور شد.
اما برای پاسخ دقیق به سوال مطرح شده نیازمند بررسی وضعیت فعلی و مقایسه با سال‌های ۹۷ و ۹۸ هستیم تا بتوانیم اثر حضور احتمالی ترامپ در کاخ سفید را ارزیابی کنیم.
در موضوع تحریم دو طرف وجود دارد یکی سمت تحریم کننده و دیگری سمت تحریم شده. در سمت آمریکا به عنوان تحریم کننده ابزار جدید قابل تصوری وجود ندارد.
از سال ۹۸ ، اوج کارزار فشار حداکثری تا اکنون تحریم‌ها به صورت حداکثری علیه ایران اعمال شده است تا بایدن نیز به طور کامل سیاست ترامپ را دنبال کرده است.
جعبه ابزار تحریم آمریکا علیه ایران ابزار جدیدی ندارد همان سخنی که منوچین وزیر وقت خزانه‌داری آمریکا بیان کرد. ترامپ هم نمی‌تواند چیزی جدیدی به آن اضافه کند و رفتاری متفاوت از بایدن داشته باشد.
در سمت تحریم شده یعنی ایران تفاوت مهم سیاست‌ها و برنامه‌های دولت مستقر است. در سال ۹۷ دولت وقت با تکیه بر توافق برجام رفتارهای کاملاً آسیب‌پذیر در قبال تحریم‌ها در حوزه روابط اقتصادی خارجی داشت.
در نتیجه با بازگشت تحریم‌ها و شدت یافتن آنها این روابط کاملاً دچار چالش شد و مدت زمانی طول کشید تا بخشی از آن احیا شود. برای مثال فروش نفت کاملاً در مسیر آسیب پذیر نسبت به تحریم صورت می‌گرفت.
و بخش زیادی از درآمدهای نفتی در کشورهای خریدار نفت مسدود شد. انتظار یک ساله برای فعال شدن کشورهای اروپایی نیز موجب رفتار انفعالی دولت وقت در مواجهه با تحریم‌ها شد.
اکنون وضعیت به طور جدی متفاوت از قبل بوده و تمامی روابط اقتصادی خارجی در شرایط تحریم توسعه یافته است مانند فروش نفت، در نتیجه در برابر اعمال تحریم تاب آوری بسیار بالایی دارد.
متغیر دیگر وضعیت بین المللی است که کاملاً نسبت به دوره قبل متفاوت است. ترامپ بدون همکاری و همراهی بازیگران خارج از متحدین آمریکا نمی‌تواند علیه ایران فشاری ایجاد بکند.
اما این بازیگران همچون چین و روسیه به دلیل تنش‌های افزایش یافته در سال‌های اخیر با آمریکا برای اعمال فشار بر ایران همراهی نخواهند کرد.
در مجموع حضور ترامپ تغییری در وضعیت تحریم‌ها و اعمال آنها علیه ایران نخواهد داشت حتی این احتمال وجود دارد که افزایش اختلافات میان آمریکا و متحدانش نظام تحریمی را بیشتر تضعیف کند
برخی تصور کردند که در این تحلیل موضوع انتظارات تورمی را به کل نادیده گرفته‌ام. نه، اگر متن را بدون عجله بخوانند در ابتدا به تجربه زیسته مردم ایران و تصویر نگران‌کننده از بازگشت ترامپ به کاخ سفید اشاره کردم.
اما چند نکته:
۱- اگر انتظارات تورمی با واقعیت میدانی همراه نباشد، میزان اثرگذاری انتظارات تورمی محدود و موقت خواهد بود. تجربه چند ماه پیش در شروع عملیات طوفان الاقصی این را به خوبی نشان داد. انتظارات که ناشی از احتمال گسترش درگیری در منطقه بود، ابتدا سبب افزایش نرخ ارز شد اما بعد از آنکه واقعیت آن را پشتیبانی نکرد، بازگشت.
۲- در این موضوع، انتظارات دو خاستگاه دارد: یکی تجربه زیسته مردم در سالهای ۹۷ و ۹۸ و دیگری پروژه سیاسی-رسانه‌ای برای ماهیگیری در آینده.
اولی را باید به رسمیت شناخت و درباره آن صحبت کرد تا انتظارات با واقعیت نزدیک شود، دومی را باید شناخت و با آن مقابله کرد.