چند خطی دربارۀ قطعنامۀ صادر شده علیه ایران از سوی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

👤یادداشتی از آقای مسعود براتی؛ کارشناس روابط بین‌الملل

🔸 *خیال خام تغییر دیپلماسی*

◽یک گزارۀ مشهور در افکار عمومی این است که *با تغییر دولت‌ها‌ و رویکرد آن‌ها در ایران، سیاست‌ها در صحنه بین‌الملل هم دستخوش تغییرات می‌شود.*  صدور قطعنامه علیه ایران از سوی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چند روز گذشته، به روشنی نشان می‌دهد که این گزاره از واقعیت فاصله دارد و روندها و تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی دربارۀ ایران حتی در زمان ریاست جمهوری آقای پزشکیان هم تفاوت چندانی با گذشته نداشته و این اتفاق *فرصتی برای واقعی شدن دیدگاه سیاستمداران  و نخبگان داخلی درباره تحولات بین‌المللی است.*

◽اساساً سیاست‌ها در صحنۀ بین‌الملل با تغییر افراد تغییر نمی‌کند و این تصور که چون دولت آقای پزشکیان مستقر است و این دولت ادعای تعامل و دیپلماسی با خارج را دارد پس دیگران هم روند متفاوتی را دنبال خواهند کرد و با دولت آقای پزشکیان وارد تعامل خواهند شد، آن هم در این ایامی که تحولات جدی‌ای در صحنه بین‌الملل در حال رقم خوردن و فضای بین الملل به شدت در حال قطبی شدن است، به نظر تصور خامی می‌آید.

🔸 *تلاشی حساب شده برای مهار ایران*

◽با توجه به نزدیک شدن سال دهم برجام و پایان یافتن قطعنامه ۲۲۳۱ پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک کشورهای اروپایی به عنوان اعضای برجام، از توانایی خود برای استفاده از مکانیزم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران استفاده کنند. کما اینکه مقدمات این اتفاق نیز قابل مشاهده است.

▫️این بازگشت در صورتی اتفاق می‌افتد که طبق مواد ۱۱ و ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱، یکی از مشارکت کنندگان در توافق هسته‌ای برجام، درخواست و اعلامیه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل ارائه دهد. در این صورت ظرف مدت ۴۰ روز اگر قطعنامه‌ای که ادامه برجام را تایید نکند، تصویب نشود، قطعنامه‌های قبلی به صورت خودکار بازمی‌گردد.
*روشن است که اگر کشورهای اروپایی تا به امروز  از این مکانیزم استفاده نکردند به این دلیل است که چارچوبی بهتر از برجام برای مهار ایران نداشته‌اند اما اینکه آیا تا انتهای سال آینده و با نزدیک شدن به تاریخ انقضای این ابزار مهار  همچنان این خویشتن داری را انجام دهند محل تردید است.*

🔸 *نقش نخبگان در رقم زدن شرایط مطلوب: مواجهه فعالانه، واقع گرایانه و تلاش برای ارسال سیگنال قدرت*

◽ در این شرایط که ما در مقطع حساسی از لحاظ تحولات بین المللی قرار داریم نکته‌ای که *نخبگان کشور* باید به آن توجه داشته باشند، این است که  *انتظار تغییر رفتار از کشورهای غربی که خصومت چندین سالۀ آن‌ها علیه منافع جمهوری اسلامی آشکار است، صرف تغییر دولت، انتظاری غیر واقعی و بیشتر شبیه به یک آرزو است.* دقت و واقع نگری و مجانبت از ساده‌انگاری در مواجهه با آن‌ها بیش از پیش در تأمین منافع ملی موثر است. 

◽ مواجهۀ فعالانه و مستمر با رصد تحولات و تعامل با فعالان و تصمیم گیران داخل در یک فرایند یک ساله برای *ارسال سیگنال‌هایی از روی قوت و قدرت به طرف مقابل؛ به‌طوری که آن‌ها بدانند استفاده از مکانیزم ماشه برای آن‌ها شرایط را بدتر از گذشته خواهد کرد، تا حاصل شدن شرایط مطلوب؛ یعنی پایان یافتن قطعنامه ۲۲۳۱ و عادی شدن پرونده هسته‌ای ایران و پایان یافتن مکانیزم ناعادلانه برجام از مهم‌ترین فعالیت‌ها و نقش‌آفرینی نخبگان خواهد بود.*

🔗 برای مطالعه مطالب بیشتر به [صفحه شبکه مشاوران گام](https://www.gamcenter.ir/%d8%b4%d8%a8%da%a9%d9%87-%d9%85%d8%b4%d8%a7%d9%88%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d9%88-%d9%85%d8%af%d8%b1%d8%b3%d8%a7%d9%86-%da%af%d8%a7%d9%85/) مراجعه نمایید.

🌐 مرکز گام | @gamcenter_ir

اولین قطعنامه در فصل مدارا

خطای محاسباتی دولت در مواجهه با آژانس و کشورهای غربی
🔹پنجشنبه گذشته شورای حکام آژانس قطعنامه‌ای علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران صادر کرد.
قطعنامه به پیشنهاد سه کشور اروپایی انگلیس فرانسه آلمان و آمریکا تصویب شد. کشورهای چین و روسیه به این قطعنامه رای منفی دادند. اما از آنجا که شورای حکام بر اساس رای اکثریت قطعنامه صادر می‌کند و ترکیب به گونه‌ای از ابتدا معماری شده است که همیشه اکثریت آرا با کشورهای غربی است. (حدود ۱۹ تا ۲۰) مخالفت این دو کشور مانع صدور قطعنامه نشد.
🔸این قطعنامه پس از تلاش دولت چهاردهم برای تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت گرفت. این قطعنامه در حالی صادر شد که دولت آقای پزشکیان در چند روز گذشته با ارائه امتیازهایی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امیدوار بود مانع صدور قطعنامه شود. توقف غنی‌سازی ۶۰ درصد و پذیرش جایگزین بازرسان اخراج شده آژانس و اجازه بازدید به دبیرکل آژانس از مراکز فوردو و نطنز و کارگاه‌های تولید و مونتاژ سانتریفیوژ از جمله این امتیازات بود. البته این کار مورد اعتراض نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت چرا که مخالف قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها بود.
🔻 دو نکته قابل طرح در این موضوع وجود دارد: 
🔹یک. این اتفاق فرصتی برای واقعی شدن دیدگاه سیاستمداران و نخبگان داخلی خصوصا دولتمردان چهاردهم و حامیان آن درباره تحولات سیاست خارجی و بین‌المللی است. واقعیت مهم این است که  سیاست‌ها در صحنه بین‌الملل با تغییر افراد تغییر نمی‌کند و این تصور که با استقرار دولت آقای پزشکیان و ادعای تعامل و دیپلماسی و مدارا با دشمن، روندها و سیاست‌های دیگران علیه ایران تغییر بنیادین خواهد کرد، تصور خامی است و این قطعنامه نشان داد که روندها به این راحتی تغییر نمی‌کند ،خصوصاً در ایامی که تحولات جدی در صحنه بین‌الملل در حال رقم خوردن و فضا به شدت در حال قطبیزه شدن است. 
🔸نکته دوم برمی‌گردد به برنامه سه کشور اروپایی علیه جمهوری اسلامی ایران درباره استفاده از مکانیزم ماشه و جلوگیری از پایان یافتن قطعنامه ۲۲۳۱ در مهر سال آینده.  کشورهای اروپایی مکانیزم ماشه (اسنپ بک)‌ را از سال ۹۸ فعال کردند اما تا انتها ادامه نداده‌اند تا به عنوان یک ابزار فشار علیه ایران برای کسب امتیازهای بیشتر استفاده کنند. همچنین چارچوبی بهتر از برجام برای تعامل و مهار ایران نداشته‌اند. الان نیز در تلاش هستند که با تهدید استفاده از ماشه توافق جدیدی بر ایران تحمیل کنند. این قطعنامه در راستای معتبر کردن تهدیدات شورهای اروپایی تلقی می‌شود.
📌مکانیزم ماشه یک مکانیزم به شدت نابرابر و یک طرفه علیه ایران بود که متاسفانه در طول مذاکرات برجام به عنوان سازوکار حل اختلاف در داخل برجام مورد پذیرش آقای ظریف (وزیر وقت خارجه) و آقای عراقچی (مذاکره کننده ارشد برجام) قرار گرفت. و آثار و عواقب آن تا امروز گریبان‌گیر ماست. 
🔻در جمع‌بندی باید تاکید داشت که واقعیت صحنه بین الملل حکایت از آن دارد که با آرزوها و کلمات صرفاً زیبا از جمله مدارا با دشمن و یا تنش زدایی نمی‌توان منافع ملی را تامین کرد. کشورهای غربی با محوریت آمریکا به دنبال افزایش فشار بر ایران هستند، تا با یک توافق جدید محدودیت‌های بیشتری بر ایران نسبت به برجام تحمیل کنند. صدور این قطعنامه نشان داد  دولت چهاردهم باید سریعتر سیاست خارجی خود را تغییر داده و تصوراتی مانند قدرت بازدارندگی توییت دیپلمات‌ها کنار گذاشته و واقع‌نگری را جایگزین نگاه‌های رمانتیک نماید. 
✍️مسعود براتی
سرمقاله امروز روزنامه عصر ایرانیان